ప్రతీసంవత్సరం ఆషాడ శుద్ధ ఏకాదశిని ‘తొలిఏకాదశి’ గా అంటారు. ఎందుచేతనంటే! పూర్వకాలమందు ఈ తోలిఏకాదశితోనే, సంవత్సర ప్రారంభంగా కూడ చూచేవారట!
ప్రతి సంవత్సరం ఎంతో ఆసక్తిగా ఎదురుచూసే పండుగలలో తొలి ఏకాదశి ఒకటి. మన సనాతన ధర్మం లో అత్యంత పవిత్రమైన రోజులలో ఒకటిగా పరిగణించబడే ఈ రోజు, ఆధ్యాత్మికంగా ఎంతో ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది.
తొలి ఏకాదశి అంటే ఏమిటి? ఎందుకు ప్రాముఖ్యత?
హిందూ పంచాంగం ప్రకారం, ఆషాఢ శుద్ధ ఏకాదశిని **’తొలి ఏకాదశి’**గా జరుపుకుంటారు. ఏడాది పొడుగునా వచ్చే 24 ఏకాదశులలో ఇది మొదటిది, అత్యంత ముఖ్యమైనది. ఏ శుభకార్యం ప్రారంభించాలన్నా దశమి, ఏకాదశి తిథుల కోసం ప్రజలు ఎదురుచూడటం మన సంప్రదాయంలో ఒక భాగం. తొలి ఏకాదశి నుంచే అనేక వ్రతాలు, నియమాలు ప్రారంభమవుతాయి.
ఈ రోజును ‘శయన ఏకాదశి‘ అని కూడా పిలుస్తారు. దీనికి ప్రధాన కారణం శ్రీమహావిష్ణువు ఈ రోజు నుండి యోగనిద్రలోకి ప్రవేశిస్తాడని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. ఆషాఢ శుక్ల ఏకాదశి నుండి కార్తీక శుద్ధ ఏకాదశి (ఉత్థాన ఏకాదశి / ప్రభోదిని ఏకాదశి ) వరకు విష్ణువు యోగనిద్రలో ఉంటారు. ఈ నాలుగు మాసాల కాలాన్ని చాతుర్మాస్య వ్రతం అంటారు.
చాతుర్మాస్య దీక్ష మరియు దాని ప్రాముఖ్యత
తొలి ఏకాదశి నుంచే ప్రారంభమయ్యే చాతుర్మాస్య దీక్షకు విశేష ప్రాధాన్యత ఉంది. ఈ నాలుగు నెలల కాలంలో శ్రీహరి భక్తులు కామక్రోధాదులను విడిచిపెట్టి, తీర్థయాత్రలు చేయకుండా ఒకేచోట ఉండి శ్రీమహావిష్ణువును అర్చిస్తారు.
సన్యాసులు: చాతుర్మాస్యం సన్యాసులకు అత్యంత ముఖ్యమైన కాలం. ఈ సమయంలో వారు ఒకే ప్రదేశంలో ఉండి తపస్సు, ఆధ్యాత్మిక చింతనలో లీనమవుతారు.
సంసారులు: కేవలం సన్యాసులు మాత్రమే కాదు, సంసారులు కూడా వయో, లింగ భేదం లేకుండా ఈ దీక్షను పాటిస్తారు. ఆహార నియమాలు, మౌనవ్రతం, ప్రత్యేక పూజలు, ధ్యానం వంటివి ఈ కాలంలో ఆచరిస్తారు. ఈ నియమాలు వ్యక్తిగత శుద్ధికి, ఆధ్యాత్మిక వికాసానికి దోహదపడతాయి.
తొలి ఏకాదశి రోజున గోపద్మ వ్రతం
తొలి ఏకాదశి నాడు ఆచరించే ముఖ్యమైన వ్రతాలలో “గోపద్మ వ్రతం” ఒకటి. గోమాతను పూజించడం అంటే సమస్త దేవతలను పూజించినట్లేనని మన పురాణాలు చెబుతున్నాయి. గోవును విరాట్ పురుషుని రూపంగా భావిస్తారు.
గోవు అవయవాలలో దేవతలు:
గోవు ముఖంలో వేదాలు, కొమ్ములలో హరిహరులు, నేత్రాలలో సూర్యచంద్రులు, నాలుకపై సరస్వతి, ఉదరంలో స్కందుడు, రోమకూపాలలో ఋషులు, పాదాలలో ఖేచరులు ఉన్నట్లు శాస్త్రాలు వర్ణిస్తాయి. గోమయంలో లక్ష్మీదేవి, గోమూత్రంలో గంగాతీర్థం ఉంటాయని నమ్మకం.
గోపద్మ వ్రతం చేసే విధానం:
తొలి ఏకాదశి రోజున గోశాలను శుభ్రం చేసి, ముగ్గులు వేయాలి. ముఖ్యంగా బియ్యపు పిండితో 33 పద్మాల ముగ్గులు వేసి, వాటిపై శ్రీమహాలక్ష్మి సమేత శ్రీమహావిష్ణువు ప్రతిమను ఉంచి, విధివిధానంగా పూజించాలి. ప్రతి పద్మానికి ఒక అప్పడం ఉంచి, వాటిని వాయనంగా దక్షిణ తాంబూలాలతో బ్రాహ్మణుడికి సమర్పించాలి. ఇలా గోమాతను పూజించిన వారికి సకల శుభాలు కలుగుతాయని, కోరికలు నెరవేరుతాయని ప్రతీతి.
తొలి ఏకాదశి పూజా విధానం & ఫలితాలు
తొలి ఏకాదశి రోజున ఉదయం స్నానమాచరించి, విష్ణుమూర్తికి ఇష్టమైన పూలతో (ముఖ్యంగా తులసి దళాలతో) పూజించాలి. ఉపవాసం ఆచరించడం ఈ రోజుకు ప్రత్యేకత. ఉపవాసం ఉండలేని వారు పాలు, పండ్లు, పండ్ల రసాలు తీసుకోవచ్చు.
మంత్ర పఠనం: శ్రీమహావిష్ణువు నామాలు, విష్ణు సహస్రనామం, నారాయణ స్తోత్రాలను పఠించడం వల్ల శుభం కలుగుతుంది.
శయన ఏకాదశి శ్లోకం: రాత్రిపూట పూజానంతరం ఈ క్రింది శ్లోకాన్ని పఠించడం వల్ల మంచి నిద్ర, సౌఖ్యం లభిస్తాయి:
వాసుదేవ జగద్యోనే ప్రాప్తేయం ద్వాదశి తవ భుజంగ సయనేబ్దౌ చ సుఖం స్వపిహి మాధవ
ఇయం తు ద్వాదశి దేవా శయనార్థం వినిర్మితా అస్యాం సుప్తే జగన్నాథ జగత్ సుప్తం భవేదిడం విబుద్దే త్వయి భుధ్యేత్ సర్వమేతత్ చరాచరం
ఈ పవిత్రమైన రోజున ఉపవాసం, పూజలు చేయడం ద్వారా సకల పాపాలు తొలగిపోయి, ఆరోగ్యం, ఐశ్వర్యం, సుఖ సంతోషాలు లభిస్తాయని భక్తుల ప్రగాఢ విశ్వాసం.
తొలి ఏకాదశి అనేది కేవలం ఒక పండుగ మాత్రమే కాదు, మన సంస్కృతిలో నిగూఢమై ఉన్న ఆధ్యాత్మిక నియమాలు, ప్రకృతితో మమేకమయ్యే జీవన విధానానికి ఇది ప్రతీక. ఈ పుణ్యదినాన భక్తి శ్రద్ధలతో శ్రీమహావిష్ణువును పూజించి, చాతుర్మాస్య దీక్షను ప్రారంభించి, పునీతులవుదాం!
పండుగల గురించి మరింత సమాచారం కోసం, దయచేసి మా పండుగల లింక్‌ను సందర్శించండి.
1 thought on “తొలి ఏకాదశి విశిష్టత – చాతుర్మాస్య ప్రాముఖ్యత – గోపద్మ వ్రతం”